Vanaf 2022 voeren we onderzoek naar de migratiegeschiedenis in onze regio, vanaf de wederopbouw van België na de Tweede Wereldoorlog tot en met de superdiverse maatschappij van vandaag. Dat zal de basis vormen om verder te werken rond migratie-erfgoed.

Migratie in het Waasland

Migratie is een fenomeen van alle tijden. Het heeft ook op ons grondgebied een lange geschiedenis. Belgen verhuisden binnen de landsgrenzen, of emigreerden naar het buitenland om daar hun geluk te beproeven. En België trok/trekt ook nieuwe inwoners aan. Het Agentschap Integratie & Inburgering voorziet een handige tijdslijn met migratiepijlers om die geschiedenis behapbaar te maken.

Een doorslaggevend hoofdstuk in de Belgische migratiegeschiedenis loopt vanaf de wederopbouw van België na de Tweede Wereldoorlog tot en met de superdiverse maatschappij van vandaag. Wist je dat in het Waasland bijna 23 % van de bevolking een niet-Belgische herkomst heeft? In de stedelijke kernen ligt dat percentage nog hoger: 25 % in Lokeren en 31,5 % in Sint-Niklaas.

Toch is dit hoofdstuk van de migratiegeschiedenis nog niet algemeen onderzocht voor het Waasland. Zo blijft het erfgoed van Waaslanders met buitenlandse roots onder de radar.

Een verkennend onderzoek

Het verkennend onderzoek verloopt in twee fasen. Dat dus in opdracht van de Erfgoedcel Waasland en in samenwerking met het Stadsmuseum Lokeren.

• Historica dr. Jozefien De Bock onderzocht in het voorjaar van 2022 de stad Sint-Niklaas en de gemeenten Sint-Gillis-Waas, Temse en Waasmunster.
• Historica Lotte Van Attenhoven onderzoekt in het voorjaar van 2023 de gemeenten Beveren, Kruibeke, Moerbeke, Stekene en Zwijndrecht.

Het onderzoek steunt op een literatuurstudie en archiefonderzoek in de Wase gemeenten en steden. Aan de hand van statistische data van het Rijksregister en bronnen zoals de Vreemdelingendossiers krijg je als onderzoeker een precies beeld van migratiebewegingen van niet-Belgen. Welke nationaliteitsgroepen volgden elkaar op? In welke aantallen kwamen zij in het Waasland toe? Welke fasen kan je onderscheiden? Wat was de aard van de migratie? En hoe past ze in een bredere politieke en sociaaleconomische context?

Op al die vragen proberen we een antwoord te vinden.

En dat delen we vervolgens met iedereen. Want de onderzoeksresultaten worden gebundeld in een onderzoeksrapport.

Vertaling naar onze erfgoedwerking

Het verkennend onderzoek zal de basis vormen voor de uitbouw van projecten, methodieken en samenwerkingen rond het verhaal van migratie en migratie-erfgoed in het Waasland. Het wetenschappelijk kader maakt het mogelijk om daarover gefundeerde keuzes te maken. Bovendien is het een belangrijke stap in de richting van een structureel meer inclusieve erfgoedwerking.

Weet je graag nu al meer over migratie en erfgoed? Voor het symbolische jaar 2014 maakten FARO en Team Integratie van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur de brochure Gedeeld verleden, gedeelde toekomst: Erfgoed als hefboom voor integratie. In 2022 publiceerden FARO en het Agentschap voor Integratie en Inburgering de brochure Erfgoed zonder drempels: een praktische handleiding om te werken aan een toegankelijke en inclusieve erfgoedwerking.

Het Lokerse luik

Stadsmuseum Lokeren liet in 2021 al een onderzoek uitvoeren naar arbeidsmigratie in de stad na 1945.

De resultaten werden voor het eerst voorgesteld tijdens een gespreksavond op vrijdag 20 mei 2022, in het kader van het kleurrijke Lokerse festival Loka Tierra. Dr. De Bock lichtte het migratierapport toe en bracht Lokerse nieuwkomers van verschillende generaties en continenten samen op de sofa, om er te praten over de keuze voor Lokeren, het eerste huis in de stad, de eerste stappen op school en de eerste werkplek.